Turkiston ozodlik harakatida Buxorolik qo'rboshilarning ishtiroki
Keywords:
Kalit so’zlar: Turkiston ozodlik harakati, Buxoro, qo‘rboshilar, Shirmuhammad Qo‘rboshi, Usmon Xo‘ja, Devona Polvon, sovet bosqini, Buxoro amirligi, jadidlar, mustaqillik harakati, bolsheviklar, xalq qarshiligi, qurolli kurash, diniy erkinlikAbstract
Annotatsiya: Ushbu ilmiy maqola Turkiston ozodlik harakati doirasida Buxoro vohasida faoliyat olib borgan qo‘rboshilar harakati tarixini tahlil qiladi. 1918–1924 yillar oralig‘ida rus bolshevik bosqiniga qarshi qurolli kurashga chiqqan buxorolik qo‘rboshilar milliy mustaqillik, diniy erkinlik va siyosiy adolat g‘oyalari bilan harakat qilgan. Qo‘rboshilik harakati avvaliga Buxoro amirligi inqirozi va bolsheviklar tomonidan Buxoroda sovet tuzumi joriy etilishi fonida yuzaga kelgan. Shirmuhammad Qo‘rboshi, Usmon Xo‘ja, Devona Polvon, Oq Polvon, Zohid Qo‘rboshi kabi harbiy arboblar Buxoro vohasi bo‘ylab xalqni birlashtirib, sovet tuzumiga qarshi mustaqil harakat guruhlari tuzdilar. Ularning faoliyati faqat qurolli qarshilik emas, balki milliy g‘urur, diniy qadriyatlar va siyosiy erkinlik uchun kurash timsoli sifatida namoyon bo‘ldi. D. Alimova, V. V. Bartold va A. H. Saidov kabi tadqiqotchilar bu harakatni mahalliy qarshilik bo‘lishi bilan birga, umumturkistonlik ozodlik kurashi sifatida ham baholaydilar. Ushbu harakatlar, har qancha bostirilgan bo‘lsa-da, milliy uyg‘onish tarixida muhim iz qoldirdi va keyingi avlodlar ongida ozodlik g‘oyalarining shakllanishiga asos bo‘ldi.
References
1. Alimova D. A. O‘zbekistonning yangi tarixi (1917–1991). – Toshkent: Sharq, 2000.
2. Saidov A. H. Turkistonda jadidchilik va ozodlik harakati. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2005.
3. Qodirov M. Buxoro qo‘rboshilari harakati: hujjatlar va manbalar asosida. – Buxoro, 2008.
4. G‘ulomov A. Turkiston ozodlik harakatining tarixiy ildizlari. – Toshkent: Fan, 1992.
5. Bartold V. V. Turkestan v epokhu mongolskogo nashestviya. – Moskva: Nauka, 1963.
6. Mirzayev A. Buxoro inqilobi va jadidlar. – Toshkent: Ma’naviyat, 2003.
7. Mukimov I. Qo‘rboshilik harakati – mustamlakachilikka qarshi kurash. – Samarqand, 2010.
8. Аlimov R. Turkistondagi milliy ozodlik harakatlari va ularning saboqlari. – Toshkent: O‘zbekiston tarixi instituti nashriyoti, 2020.
