O'sib borayotgan bolalarda empatiya rivojining psixologiyasi
Keywords:
empatiya rivojlanishi, bolalar psixologiyasi, affektiv empatiya, kognitiv empatiya, ijtimoiy kompetensiya, ota-onalar ta'siri, prosocial xulq-atvor, o'smirlik davriAbstract
Ushbu maqola o'sib borayotgan bolalarda empatiya rivojlanishining psixologik jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Empatiya – bu boshqa odamlarning his-tuyg'ularini tushunish va ularga javob berish qobiliyati bo'lib, ijtimoiy munosabatlar va shaxsiy rivojlanishning muhim asosi hisoblanadi. Maqolada empatiyaning affektiv, kognitiv va xulq-atvor komponentlari, ularning yosh davrlari bo'yicha rivojlanish xususiyatlari, shuningdek, ota-onalar ta'siri, temperament va ijtimoiy muhit omillari tahlil qilinadi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, empatiya erta bolalikdan boshlab rivojlana boshlaydi va o'smirlik davrida muhim o'zgarishlarga uchraydi. Empatiyaning to'g'ri rivojlanishi bolalarning ijtimoiy moslashuvi, prosocial xulq-atvori va kelajakdagi muvaffaqiyatiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.
References
1.Abdullayeva, M.N. (2019). Bolalar psixologiyasi. Toshkent: "Yangi asr avlodi" nashriyoti.
2.Qosimova, D.A. (2020). Maktabgacha yoshdagi bolalarda ijtimoiy-hissiy rivojlanish. Psixologiya va pedagogika, 3(45), 12-18.
3.Rahimov, A.Z. (2018). Bolalar empatiyasining shakllanish bosqichlari. Ta'lim va tarbiya, 2(78), 34-39.
4.Toshmatova, N.B. (2021). O'spirinlik davrida shaxsiy xususiyatlarning rivojlanishi. Psixologik tadqiqotlar jurnali, 1(12), 45-52.
5. The influence of parenting and temperament on empathy development in toddlers. Journal of Family Psychology. 2019-02-07.
6. Empathy Development in Adolescence Predicts Social Competencies in Adulthood. Journal of Personality. 2014-03-31.
7. Behavioral Manifestations of Empathy at an Early Age: Based on the Testing of a Standardized Experimental Procedure “Simulated Adult Distress”. RUDN Journal of Psychology and Pedagogics. 2022-12-15.
8. Examining the Familial Link Between Positive Affect and Empathy Development in the Second Year. The Journal of Genetic Psychology. 2007-06-01.
9. Common and unique associations of adolescents' affective and cognitive empathy development with conflict behavior towards parents. Journal of Adolescence. 2016-01-04.
10. The Scale of Ethnocultural Empathy: Development, validation, and reliability. Journal of Counseling Psychology. 2003-04-01.