IJTIMOIY TARMOQLARDA O‘ZBEK TILI GRAMMATIK NORMALARINING BUZILISHI VA BU HOLATNING TIL MADANIYATIGA TA’SIRI
Keywords:
grammatik buzilishlar, o‘zbek tili, ijtimoiy tarmoqlar, til madaniyati, abbreviaturalar, slang, kod almashinuvi, korpus tahlili, semantik xususiyatlar, til evolyutsiyasi, internet nutqi, madaniy moslashuv, sun'iy intellekt ta'siri, imlo xatolari.Abstract
Raqamli asrning rivoji ijtimoiy tarmoqlarda til qo‘llanishiga sezilarli ta'sir ko‘rsatmoqda, xususan, o‘zbek tilining grammatik normalarining buzilishi til madaniyatining degradatsiyasiga olib kelmoqda. Ushbu maqola ijtimoiy tarmoqlarda (masalan, Instagram, Telegram va Facebook) o‘zbek tilida grammatik xatolar (masalan, imlo, sintaksis va semantik buzilishlar), abbreviaturalar, slang va kod almashinuvi kabi hodisalarni tahlil qiladi. Korpusga asoslangan tahlil va statistik usullar yordamida grammatik buzilishlarning chastotasi, turlari va til madaniyatiga ta'siri ko‘rib chiqiladi. Natijalar shuni ko‘rsatadiki, 2020-2025 yillarda ijtimoiy tarmoqlarda o‘zbek tilidagi postlarning 40-60% ida grammatik xatolar mavjud bo‘lib, bu yosh avlod nutqida standart normalarni zaiflashtirmoqda va milliy til madaniyatini globalizatsiya ta'siriga ochiq qoldirmoqda. Maqola shuningdek, bu hodisaning madaniy-sotsial oqibatlarini, masalan, til purizmining pasayishi va multilingvizmning kuchayishini baholaydi. Tadqiqot tilshunoslik va raqamli madaniyatshunoslik sohasidagi zamonaviy muammolarni yoritib, o‘zbek tilining ijtimoiy tarmoqlardagi standartlashtirilishi uchun tavsiyalar beradi. Bundan tashqari, maqola ingliz va rus tillaridagi shunga o‘xshash hodisalarni solishtirish orqali global kontekstdagi ta'sirni ko‘rib chiqadi, shu jumladan, sun'iy intellekt va emojilarning ta'siri. Tadqiqotning dolzarbligi shundaki, ijtimoiy tarmoqlar til madaniyatini shakllantirishda asosiy rol o‘ynamoqda, ammo grammatik buzilishlar milliy identifikatsiyani zaiflashtirishi va ta'lim tizimiga salbiy ta'sir ko‘rsatishi mumkin. Ushbu ish 2025 yilgi raqamli tendentsiyalarni hisobga olgan holda, o‘zbek tilining kelajakdagi saqlanishi uchun strategiyalarni taklif etadi. Maqola grammatik buzilishlarning ijtimoiy tarmoqlardagi tarqalishini va ularning yoshlar madaniyatidagi o‘rnini batafsil tahlil qiladi, bu esa tilning dinamikligini va moslashuvchanligini ko‘rsatadi.
References
1. Azimova, N. (2021). Online etiquette in Uzbek communication. Uzbek Journal of Linguistics, 15(2), 45-60.
2. Ganiyeva, M. (2025). Linguistic features of internet texting in Uzbek language. European International Journal of Pedagogics, 4(4), 8-15. https://doi.org/10.55640/eijp-04-04-02
3. Ismoilov, A., et al. (2022). Script usage in online Uzbek communities. Central Asian Linguistics Review, 10(1), 112-130.
4. Karimov, R., et al. (2023). Formal and informal registers in Uzbek forums. Journal of Digital Communication, 7(3), 78-95.
5. Khamzaev, S. A. (2022). Semantic peculiarities of neologisms in Uzbek media. International Journal of Social Science Research and Review, 5(12), 341-346. https://doi.org/10.47814/ijssrr.v5i12.816
6. Mavlanova, N. T. (2022). The lexical level of the Uzbek language in digital spaces. European Journal of Education and Linguistics, 3(4), 78-81. https://doi.org/10.5281/zenodo.457
7. Sharipova, S. A. (2024). Linguistic and cultural aspects of internet communication in Uzbek. Research Bulletin, Article 333. https://scholar.kokanduni.uz/index.php/rb/article/view/333
8. Yo'ldosheva, M. (2023). Online communities and Uzbek national identity. Cultural Studies in Central Asia, 12(4), 200-215.
9. Zaynutdinov, A. (2020). Grammatical errors in Uzbek social media. Uzbek Studies Journal, 8(2), 150-165.
